عبدالله نوری کیست؟

عبدالله نوری کیست؟ 

دادگاه عبدالله نوری در روز شنبه 8 آبان 1378 به صورت علنی و در حضور هیئت منصفه آغاز شد. جلسات دادگاه نوری که شش جلسه ادامه داشت و نوری با آزادی تمام در آنها به دفاعیات خود پرداخت، سندی محکم و گویا بر انحراف نوری از مسیر انقلاب و افکار و ایده های ناب امام خمینی در موضوعات مختلف بود.

وی در این دادگاه با دفاع از مواضع سابق خود که در روزنامه خرداد منعکس می گردید، به دفاع جانانه از نهضت غیر قانونی آزادی، تشکیک در نامه امام خمینی در خصوص عدم مشروعیت این نهضت، حمایت سیاسی قاطع از آقای منتظری و تشکیک در نامه معروف 6/1/13۶8 پرداخت. اظهار تأسف نوری در عدم شناسایی رژیم اشغالگر قدس از سوی جمهوری اسلامی و ترغیب به شناسایی و نیز موضوع رابطه با آمریکا و نکوهش مسؤولین سیاست خارجی به خاطر امتناع از مذاکره با آمریکا، از دیگر موضوعاتی بود که حیرت همگان را برانگیخت. نوری با غیر قانونی خواندن دادگاه ویژه روحانیت (که با حکم بنیان گذار جمهوری اسلامی فعالیت می کرد) و نیز در پیش گرفتن مشی گستاخانه و هتاکانه نسبت به اصل این دادگاه و تصمیمات آن پرده ای دیگر از تقابل با اندیشه های فقهی و حکومتی امام را به نمایش گذاشت.

دادگاه ویژه روحانیت، بالاخره پس از شش جلسه و استماع آخرین دفاعیات متهم که با حضور هیئت منصفه تشکیل شده بود، با ذکر مستندات قانونی بر موارد اتهامی ذیل در خصوص متهم صحّه گذاشت:

1-  اهانت به احکام نورانی اسلام و مقدسات مذهبی.
2-  اهانت به بنیان گذار جمهوری اسلامی حضرت امام از طریق بدعت گذار معرفی کردن معظم له و استعمال کلمات و عبارات موهن و مقابله با برخی از نظرات و دیدگاه های اصولی حضرت امام.
3-  افترا و نشر اکاذیب به منظور اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی.
4-  فعالیت تبلیغی علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی.

محاکمه نوری و محکومیت وی به پنج سال حبس و پنج سال محرومیت از فعالیت های مطبوعاتی، بازتاب بسیار وسیعی در محافل سیاسی داخل و خارج کشور داشت. فضای کشور نیز که در آستانه انتخابات مجلس ششم قرار داشت، به شدت تحت تأثیر این محاکمه قرار گرفته بود. جنجال سیاسی عجیبی به پا خاست و رسانه های غربی نیز با انعکاس اخبار مربوطه به دادگاه و بزرگ نمایی اتفاقات ایران و ارائه تحلیل های گوناگون، پیوسته به هیجانات سیاسی در ایران دامن می زدند. 

دیدار عبدالله نوری با کیوان صمیمی 

دیدار عبدالله نوری با بهزاد نبوی 

 

دیدار عبدالله نوری با محمد علی ابطحی 

 

حمایت بی سابقه رسانه های غربی از مواضع نوری

عبدالله نوری که روزگاری به دلیل پیروی از امام خمینی و رهبری انقلاب، از نگاه رسانه های بیگانه مستحق هرگونه توهین و دشنام بود، به یکباره به یک قهرمان درخور تجلیل و ستایش تبدیل شد. او خود یک زمانی در جمع همکاران خویش از این که روزی خدایی ناخواسته به عامل رسانه های بیگانه بدل شود به شدت بیمناک بود:  

«. . . یک وقت جوری نشود که ببینیم که حرف های رادیوهای بیگانه با حرف های ما جور دربیاید من بالاتر از این بیان می کنم که نکند رادیوهای بیگانه را ما تغذیه کنیم و آنها نطق ما را بگذارند، نوشته ها و مصاحبه های ما را بگذارند و بخوانند. . . ».

اما صد افسوس که آن سبو بشکست و آن پیمانه ریخت. او اکنون مردی است که «سمبل آزادی خواهی و نوگرایی نسل جدید» لقب گرفته است. نوگرایی که هیچ خط قرمزی را برای حرکت اصلاحی خویش برنمی تابید.
نوری از نگاه این رسانه ها دیگر یک روحانی انقلابی پیرو امام نبود، بلکه از او همواره به عنوان یک شورشی قهرمان در مقابل انقلاب و امام و آرمان های وی یاد می شد.
روزنامه «نیویورک تایمز» از نوری به عنوان «مارتین لوتر انقلاب ایران» و اصلاح گر دینی یاد می کرد.

روزنامه الشرق الاوسط از نوری به عنوان شخصیتی که راه را برای پایان دادن «خمینیسم» هموار کرده است نام می برد.  و همین روزنامه (چاپ بیروت) چند روز بعد، عبدالله نوری را «بوریس یلتسین» ایران خواند که می تواند سوت پایان حاکمیت جمهوری اسلامی ایران را به صدا درآورد. همچنان که یلتسین فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی رااعلام کرد.

روزنامه گلوب اندمیل (کانادا) در تجلیل از نوری نوشت: «نوری اولین روحانی ایرانی بود که گفت: اگر فلسطینی ها خواستار صلح با اسرائیل هستند ما که هستیم که به دنبال جنگ باشیم»

روزنامه «سالزبورگر ناخریشتن» اتریش با اشاره به دفاعیات نوری در دادگاه نوشت: «نوری بر مقدس ترین تابوهای جمهوری اسلامی انگشت نهاد. او مشروعیت دادگاه روحانیت را انکار کرد و بدین ترتیب جسارتی کرد که تا پیش از آن، شجاع ترین اصلاح طلبان هم نکرده بودند. او میراث خمینی را که این دادگاه را خارج از قانون اساسی تأسیس کرده بود، زیر سؤال برد».

واکنش گروه های فشار به محاکمه عبدالله نوری

اصلاح طلبان برای آزادی عبدالله نوری کمیته ای را تحت عنوان «همبستگی ملی برای آزادی نوری» تشکیل دادند تا بتوانند در کنار اعتراضات عمومی، فشارهای قانونی را برای آزادی وی ترتیب دهند. این کمیته متشکل از تمام سازمان ها، احزاب، نهادها و تشکل های سیاسی بود که به محکومیت عبدالله نوری اعتراض داشتند.

گام بعدی اصلاح طلبان، ایجاد تجمع های اعتراض آمیز و فشار برای عقب نشینی قوه قضائیه بود که البته از مدت ها پیش از سوی رسانه های بیگانه تبلیغ و ترویج می شد. روزنامه «ایندیپندنت» چاپ لندن، با ارائه تحلیلی از دادگاه عبدالله نوری، محکومیت وی از سوی دادگاه ویژه روحانیت را عاملی برای شدت یافتن جنگ بین جناح های سیاسی در ایران تفسیر کردند.

 روزنامه «نیویورک تایمز» نیز نوشت: «زندانی شدن عبدالله نوری می تواند به شورش هایی نظیر شورش های دوران انقلاب منجر شود. شورش هایی که سقوط حکومت سلطنتی را به دنبال داشت. »

تحریک شدید کشورهای غربی و سازمان های بین المللی

در پی این تحریکات و فعال شدن جنبش دانشجویی، بویژه دفتر تحکیم وحدت و نیز شکل گیری هسته های شورش در دانشگاه ها، اتحادیه اروپا و برخی از سازمان های جهانی نیز در حمایت از نوری از خود واکنش های تندی نشان دادند.

سازمان نظارت بر حقوق بشر مستقر در نیویورک، با ارسال نامه ای به رهبری معظم انقلاب، ضمن غیرمنصفانه خواندن این دادگاه، آن را مغایر با ماده 19 کنوانسیون بین المللی حقوق مدنی و سیاسی - که ایران نیز از امضاکنندگان آن است - خواند و خواستار آزادی سریع عبدالله نوری شد.

سه روز بعد، سازمان عفو بین الملل نیز با انتشار بیانیه ای، ضمن غیرقانونی خواندن دادگاه ویژه روحانیت، محاکمه عبدالله نوری و رأی صادره از سوی این دادگاه را به شدت محکوم کرده و خواستار آزادی فوری و بی قید و شرط نوری شد.

اتحادیه اروپا نیز در واکنش به دستگیری و محاکمه گروهی از اصلاح طلبان از جمله عبدالله نوری و محسن کدیور که پیش از وی از سوی دادگاه ویژه روحانیت محاکمه و محکوم گردیده بود، گسترش هر گونه روابط و ارتقای مناسبات تجاری اتحادیه اروپا را منوط به بهبود حقوق بشر نمود. این اتحادیه اعلام کرد که اعضای اتحادیه می خواهند قبل از تعیین روابط با تهران، شاهد موارد بیشتری از اصلاحات و بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران باشند.  با توجه به این مواضع باید حمایت های گسترده و هماهنگ سازمان های بین المللی و کشورهای غربی از نوری را یکی از مهم ترین سرفصل های زندگی این انقلابی پشیمان و از اتفاقات غیر قابل انتظار این رویداد به شمار آورد.

استیضاح عبدالله نوری از دیدگاه ناطق نوری

آقای ناطق نوری در بخشی دیگر از جلد دوم خاطرات خود که اخیرا توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده، به شرح چگونگی تشکیل کارگزاران سازندگی در آستانه انتخابات مجلس پنجم، محاکمه غلامحسین کرباسچی شهردار اسبق تهران و جریان استیضاح عبداللله نوری و عطاءالله مهاجرانی در مجلس پنجم پرداخته است.

وقتی آقای شیخ عبدالله نوری ـ قبل از وزیر شدن ـ وارد مجلس پنجم شد، جناح اقلیت همه‌ی نیروهایش را برای این که ایشان رییس شود، بسیج کرد. در انتخابات ریاست موقت مجلس، فاصله‌ی آرای ایشان و من بسیار کم بود، شاید ده تا پانزده رأی من بیش‌تر آوردم. در انتخابات دایمی رییس مجلس هم ایشان کاندید شد، کارگزاران و جریان‌های طرف‌دار ایشان خیلی تلاش کردند تا رأی بیاورد، ولی ابن بار،‌ فاصله ‌آرای من با ایشان بیش‌تر شد. سپس به عنوان وزیر در دولت آقای خاتمی، معرفی شد و رأی آورد. هر چند مجلس مخالف وی بود، ولی به خاطر مصالح مملکت که خارجی‌ها نگویند چوب لای چرخ دولت جدید می‌گذارند، علی رغم میل خود به وی رأی دادند.  

در دوره‌ی چهارم، نمایندگان مجلس، در زمان آقای هاشمی، طی نامه‌ای از ایشان خواستند تا آقای عبدالله نوری را به عنوان وزیر کشور معرفی نکند، من هم مدارکی خدمت آقای هاشمی دادم و خواستم که عبدالله نوری به مجلس معرفی نشود که ایشان هم پذیرفتند، اما آقای خاتمی در انتخاب وزاریش با من، هیچ مشورتی نکرد. (5)  

آقای عبدالله نوری مدتی وزارت کرد، چندین مرتبه هم از او در مجلس سوال شد. معمولا وقتی وزیر پاسخ یک سؤال را می‌دهد، می‌نشیند تا نماینده‌ها بیایند نزد او هم حرف بزنند، اما آقای عبدالله نوری یک بار که برای پاسخ به مجلس آمده بود، به محض تمام شدن حرفش، سرش را پایین انداخت و بیرون رفت. این رفتار به خیلی از نماینده‌ها برخورد که این خیلی بی‌اعتنا حرف زد و بیرون رفت.

روز استیضاح ایشان، وقتی صحبتش تمام شد، من را نگاه کرد و گفت: «حالا امروز باید بنشینم یا بروم»، من گفتم: «نه اتفاقا امروز، روز رفتن است». بعد روزنامه‌ها تحلیل کردند که رییس مجلس از اول می‌دانست که آقای نوری رأی نمی‌آورد، لذا گفت: « امروز، روز رفتن است». من در صحبتی گفتم: «این که من گفتم امروز، روز رفتن است». نه به این معنا که وزیر نشوی، منظور این بود که امروز دیگر بعد از صحبت نباید بنشینی، چون رأی‌گیری است و در رأی‌گیری خود وزیر نباید بنشیند». تفسیر مطبوعات چنین بود که آقای ناطق از اول می‌دانسته و سناریو به رهبری او تنظیم شده بود. شعارهایی علیه مجلس و شخص من داده شد از جمله: «مجلس استبداد، مجلس زوری» یا «مجلس زوری نمی‌خواهیم، ناطق نوری نمی‌خواهیم».

جالب است که اخیرا آقای شریعتمداری چیزی درباره ی مجلس گفت که صدای همه در آمد که «چرا مجلس را تضعیف می‌کنی». آن زمان این‌ها نمی‌گفتند که چرا مجلس را تضعیف می‌کنی؟! عده‌ای از آن‌هایی که مجلس را تضعیف می‌کردند، حالا مجلس ششم خودشان مجلس شدند.

عبدالله نوری از نگاه رهبر معظم انقلاب

مقام معظم رهبری در واکنش به اظهارات و مواضع تأسف بار عبدالله نوری، او را انسانی فریب خورده و قابل ترحّم خواند و در تبیین ماهیت دشمن اصلی ملت ایران فرمودند: «جبهه دشمن، غیر از آن آدم غافلی است که خودی هم هست، منتها بیچاره دچار غفلت و اشتباه و فریب می شود.

بر اثر حادثه ای عقده و کینه ای پیدا می کند و در مقابل نظام می ایستد؛ در مقابل سخن حق می ایستد؛ در مقابل امام و راه امام می ایستد. این، آن دشمن اصلی نیست؛ این یک آدم فریب خورده است؛ این یک آدم قابل ترحّم است! دشمن اصلی کسی است که پشت سر این قرار می گیرد، اما خودش را نشان نمی دهد؛ در داخل کشور خودش را نشان نمی دهد؛ در خارج کشور چرا؛ در جبهه جهانی، در جبهه بین المللی، به عنوان یک عضو وفادار سازمان جاسوسی سیای آمریکا یا موساد صهیونیست ها چرا؛ کاملا چهره او آشکار است؛ حرف هم می زند؛ حقایق را هم می گوید؛ انگیزه هایی را هم که او برای مبارزه با اسلام و مسلمین دارد، بیان می کند؛ اما آن دنباله او که داخل کشور است، خود را دم چک اقتدار حکومت قرار نمی دهد. می داند که این حکومت، حکومت مقتدری است؛ حکومتی است که متکی به آرأ مردم است؛ متکی به محبت مردم است؛ متکی به ایمان مردم است؛ از این حکومت می ترسند و خودشان را جلو نمی دهند. حرفشان را با یک واسطه، با دو واسطه، با سه واسطه از زبان آدم های غافل می زنند. یک وقت می بینید طرف، یک روحانی است؛ اما غافل و فریب خورده و بی خبر؛ یا یک دانشجوست؛ اما اسیر احساسات شده و نیندیشیده؛ یا یک فرد معمولی حتی انقلابی است؛ اما زمان را نشناخته، دشمن را نشناخته یا احیاناً دچار عقده و کینه ای شده است. حرف از زبان این فرد خارج می شود؛ اما این بیچاره حرف خودش نیست؛ حرف دشمن است. »

مقام معظم رهبری، ضمن تبیین اهداف دشمن در حمایت گسترده از عبدالله نوری، ورود وی به اردوگاه دشمن و اظهارات دشمن پسند وی را، غم بزرگ خود خواندند و فرمودند: «غصه هایی هم هست. من اصلا نمی خواهم غصه ها و غم ها را مطرح بکنم. بحمدالله غمگسار داریم. خدای متعال و اولیای او بهترین غمگسارند. در همه مراحل زندگی این طور بوده است. امروز هم، همان طور است. اما اگر من فقط بخواهم یک اشاره بکنم، غم بزرگ این است که بعضی عناصری که هیچ سودی در سلطه آمریکا بر این کشور ندارند، از روی غفلت و اشتباه و ضعف ها و عقده ها، برای سلطه آمریکا بر این کشور تلاش می کنند!

البته اشخاص مختلفند. بعضی ها عقده ای دارند؛ بعضی ها کینه ای دارند؛ بعضی ها گله ای از کسی دارند؛ برای خاطر دستمالی، قیصریه را آتش می زنند. برای خاطر یک دشمنی و یک کینه شخصی و یک محرومیت از فلان مسئولیت که مایل بوده به او بدهند و مثلا نشده، برای خاطر یک اشتباه در فهم، می بینید که حرفی می زنند، اقدامی می کنند، موضعی می گیرند و کاری می کنند که به ضرر تمام می شود و در خدمت دشمن قرار می گیرند! بدانید این رادیوهای بیگانه با میلیون ها دلار صرف و خرج راه می افتد. اینها هدف دارند از این که این تبلیغات را می کنند. می خواهند افکار عمومی کشورهای مخاطب خودشان را تحت تأثیر قرار بدهند. بیخودی که نمی آیند از شخصی، از حرفی، از جریانی این طور دفاع بکنند! هر آدم عاقلی تا دید دشمن دارد برایش کف می زند، باید به فکر فرو برود و بگوید من چه غلطی کردم؛ من چه کار کردم که دشمن دارد برای من کف می زند. باید به خود بیاید. این مایه غصه است که بعضی از کف زدن دشمن خوششان می آید! اگر گل زن مهاجم ما در میدان فوتبال، اشتباهاً به دروازه خودش گل بزند، چه کسی در آن میدان کف خواهد زد؟ طرفداران تیم مقابل و مخالف. حالا شما وقتی که می بینی دشمن دارد برایت کف می زند، باید بفهمی که به دروازه خودی گل زده ای! ببین چرا زدی؟ ببین چرا کردی؟ ببین چه اشتباهی کرده ای؟ ببین مشکلت کجاست؟ بگرد مشکل خودت را پیدا کن و توبه کن.